της Δέσποινας Σαββοπούλου
Έκθεση του εικαστικού καλλιτέχνη Γιώργου Ξένου στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης.
Καταιγιστικές είναι οι εικόνες του Γιώργου Ξένου. Χειμαρρώδεις και οι σκέψεις του. Αναβλύζουν από ένα μυαλό που βρίσκεται σε διαρκή ένταση και δημιουργία. Το διαπιστώνει ο επισκέπτης της νέας έκθεσης του σημαντικού Ελληνα εικαστικού καλλιτέχνη που φιλοξενείται αυτήν την εποχή στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Αθήνας. Η πυκνή μηνυμάτων και μεστή νοήματος έκθεση υπό τον τίτλο «Χίλιες εικόνες» επιφυλάσσει στο θεατή της όχι χίλια, αλλά περί τα 2.500 σχέδια, τα οποία ο Γιώργος Ξένος φιλοτέχνησε με μελάνι, σε χαρτιά Α4 εντός του 2012. Μια πρωτοποριακή εγκατάσταση κεντρικός πυρήνας της οποίας είναι το προσωπικό εικαστικό ημερολόγιο του Γιώργου Ξένου. Περίπου χίλια σχέδια είναι επιμελώς αναρτημένα το ένα ακριβώς δίπλα στο άλλο σε ημερολογιακή σειρά, στους δύο τοίχους του ΕΜΣΤ, δημιουργώντας μια δυναμική, επιβλητική γωνία. Τα υπόλοιπα σχέδια παρουσιάζονται ψηφιοποιημένα σε ένα slideshow, που τρέχει σε αντίστοιχους καταιγιστικούς ρυθμούς, με τη συνοδεία της μουσικής που συνέθεσε ο ίδιος ο Γιώργος Ξένος. Ο «Θρήνος Νο 212», όπως τιτλοφορείται το μουσικό έργο που εκφέρεται με τους ήχους του κλαρίνου, του βιολιού και των κρουστών, προσθέτει ακόμα περισσότερο στην ένταση που, ούτως ή άλλως, δημιουργεί το εικαστικό έργο. Η σχέση του Γιώργου Ξένου με τη σύνθεση ξεκίνησε πριν από 20 χρόνια, αλλά μόνο δύο ακόμα φορές έχει χρησιμοποιήσει τα μουσικά του έργα στις εκθέσεις που έκανε στο Μουσείο Μπενάκη και το Επιγραφικό. Είναι ένας ακόμα τρόπος έκφρασης για το διανοούμενο εικαστικό καλλιτέχνη, που μπορεί επίσης συχνά να δημιουργεί εμπνευσμένα σπαράγματα ποιητικού λόγου, μέσα στον οποίο συμπυκνώνει τις σκέψεις του. Ο τρίτος πόλος για τον επισκέπτη είναι το τοποθετημένο απέναντι από τη γωνία με τα σχέδια έργο «Χωρίς τίτλο» του 2009, στο οποίο τρεις συγκλίνουσες γραμμές απεικονίζουν ζωγραφικά τη γωνία ενός κενού χώρου, την «ιδανική θέση περισυλλογής και ενατένισης του έργου», όπως σημειώνει ο καλλιτέχνης. Ολα τα στοιχεία της εγκατάστασης, σχέδια, ζωγραφική, κινούμενη εικόνα και ήχος, συνθέτουν ένα συναισθησιακό περιβάλλον στο¬χασμού και περισυλλογής πάνω στο μεταβατικό έτος 2012.
«Τα σχέδια αυτά αποτελούν εξέλιξη της επεξεργασίας της καθημερινής πληροφορίας που μας κατακλύζει», λέει ο ίδιος ο Γιώργος Ξένος στο «ΑΚΤ».«Μια προσπάθεια καταγραφής με γρήγορους ρυθμούς των φευγαλέων σκέψεων, όπως αυτές επηρεάζονται από τις καθημερινές εμπειρίες, τις προσωπικές ή σχετικές με την επικαιρότητα. Στα σχέδια απεικονίζεται ένα εύρος θεμάτων, από τον καθαρά εσωτερικό και υπαρξιακό προβληματισμό μέχρι το σχολιασμό της κοινωνικής πραγματικότητας».
Αναφερόμενος στον τρόπο ανάγνωσης του έργου ο Γιώργος Ξένος επισημαίνει τη διπλή του μορφή: «Υπάρχουν ο ψηφιακός τρόπος ανάγνωσης και ο οπτικός τρόπος. Με μια ματιά μπορείς να δεις όλες τις εικόνες μαζί ή να τις παρατηρήσεις ξεχωριστά. Είναι σχέδια μικρής κλίμακας που στο σύνολό τους λειτουργούν ως μεγάλη κλίμακα. Ενα επίσης σημαντικό στοιχείο του έργου είναι ο τρόπος αφήγησης. Το έργο κινείται μόνο ημερολογιακά, κάθε ημέρα του χρόνου με τις πληροφορίες της αποτυπώνεται σε επτά – οκτώ σχέδια, αλλά προς όλες τις κατευθύνσεις. Δεν έχει μια συγκεκριμένη ροή. Ο θεατής μπορεί να το διαβάσει από πάνω προς τα κάτω, από δεξιά προς τα αριστερά και αντίστροφα, από κάτω προς τα πάνω. Δεν υπάρχουν περιορισμοί. Η διάσταση της μουσικής, που λειτουργεί παράλληλα με το έργο, συντελεί στην ένταση της θέασης και τη δημιουργία πιο έντονων συγκινησιακών στιγμών».
Ομως, τι είναι η μουσική για έναν εικαστικό καλλιτέχνη;
Πάντα ήθελα να συνυπάρχει η μουσική μου με την εικόνα, ώστε το ένα να γίνεται παρτιτούρα του άλλου. Από μικρός σκεπτόμουν τη μουσική, αλλά για κάποιο λόγο θεωρούσα πιο κοντινή μου την εικόνα. Πλέον όμως θέλω να λειτουργούν εικόνα και ήχος από κοινού στις εκθέσεις μου. Ωστόσο, θεωρώ κορωνίδα την εικόνα Είναι ένα από τα πιο γρήγορα μέσα επικοινωνίας. Τρέχει με την ταχύτητα του φωτός. Εάν δεν υπάρχει φως, δεν έχεις εικόνα και το φως είναι πολύ πιο γρήγορο
από τον ήχο.
Μιας και σε αυτήν την έκθεση αποτυπώσατε το 2012 μέσα από ένα εικαστικό ημερολόγιο, ποιος είναι ο απόηχος που αφήνει πίσω της αυτή η χρονιά;
Για μένα ήταν μια πολύ παραγωγική, δημι-ουργική χρονιά. Πιστεύω ότι ζούμε μία από τις πιο σημαντικές εποχές του πολιτισμού του ανθρώπου, είμαστε σ’ ένα μεταίχμιο και περνάμε από μια εποχή σε μια άλλη. Και όταν συμβαίνει αυτό όλα γίνονται πιο έντονα. Είναι γνωστό ότι σε εποχές κρίσης γίνεσαι πιο δημιουργικός,ανασύρεις και βάζεις σε λειτουργία περισσότερες δυνάμεις, οι οποίες σε στιγμές απόλαυσης μένουν σε ύπνωση. Είμαστε τυχεροί που ζούμε αυτήν την εποχή.
Ποιο είναι το επόμενο εικαστικό σας βήμα;
Μια έκθεση στο Μουσείο Δελφών και τον αρχαιολογικό χώρο Δελφών που θα εγκαινιασθεί στις 15 Δεκεμβρίου με τίτλο «Διερχόμενοι» και περιλαμβάνει έργα μεγάλων διαστάσεων. Θεωρώ μεγάλη τύχη και τιμή να μου επιτραπεί να παρουσιάσω έργα μου σ’ έναν τόσο φορτισμένο τόπο, όπως είναι το Μουσείο Δελφών και ο αρχαιολογικός χώρος. Η έκθεση περιλαμβάνει ένα μεγάλο πλήθος από περιγράμματα ανθρώπων σε μέταλλο. Οι Διερχόμενοι είναι όλοι όσοι έχουν να κάνουν με την επεξεργασία της πληροφορίας. Είμαστε όλοι Διερχόμενοι…